Gezi’ye Sessiz Çoğunluğun Yaklaşımı

Yokluğu mazeret kabul etmeyen bir fikri altyapıdan bile mahrum kalmış insan, gündelik olaylar karşısında, aynı safı tutmadığı insanın doğrularını cımbızla çekebilecek kabiliyete sahip değildir ve kolaycılığa kaçarak, karşı saftaki insanların fikirlerini küllî ret yahut küllî onay yolunu izler. Böylelikle, bu insan, davranışlar karşısında tutunduğu başlangıçtaki derinliksiz ve haliyle güçsüz tavırlarını, daha sonra eylemleriyle tutarlı olması adına pratikle paralellik arz eden tavırlarla değiştirir. Bizim halihazırda gündelik hayattan yapabildiğimiz bu tavır-davranış ilişkisi çıkarımının ilk kısmına gavurlar ademoğlunun "self- consistency" (öz-tutarlılık) arzusu, ikincisine de zayıf karakterlilerin "self-observing" (öz-gözlem) olayı demişler.

Şimdi gelelim bu genel çıkarımın, gezi parkı eylemcilerinin söylemlerini şeksiz şüphesiz külli yanlış olarak değerlendirdikten sonra karşı söylem üretme derdine düşen bizim ahalideki yansımasına. Biraz öz eleştiri mahiyetinde tabi. Ama doğrudan varamayacağım sonuca, biraz dolambaçlı gideceğiz.

Zaten hayatlarında hemen hiç İslami ilimlerden köklerini alan derinlikli bir eser okumamış, muhafazakar veya İslamcı aileler tarafından geçmişe nispeten çok daha naif-ılımlı bir ana akım çizgiden yetiştirilmiş, 90’lar tevellütlü bugünün Müslüman üniversite gençliği olarak bizler, İslam'ın dinamiklerine vakıf olmadığımız için, yani söylemlerimizin arka planında gerek ontolojik gerekse epistomolijik bağlamda İslam-dışı saikler olduğu için (-ve dahi bunun farkında bile olmadığımız için- liberalizm, salt antikapitalizm vs.), nevzuhur olaylar karşısında “bu taleplere karşı Müslümanca tavır ne olmalıdır?” sorusundan ziyade “bu insanlar kimlerdir ve bu kişilerin sistemdeki konumları nedir?”i soruyoruz. Yani evvela eyleme karşı bizim tavrımızın nasıl cevap verdiğini öğrenmeye değil, davranış belirlemeye çalışıyoruz. Oysa sağlam bir tavır almaya kâfi İslami arka plana sahip olsaydık, tavırlarımızın belirleyici unsuru davranışlarımız olmazdı. Olayların kahramanlarının sosyalist/komünist/kemalist/ülkücü olduklarını öğrendikten sonra içimiz rahat bir şekilde doğru söylemediklerine kanaat getirebiliyoruz, kendi cephemizi kuruyoruz (davranış geliştiriyoruz). Üretmeye çalıştığımız “karşı tavır” ın kurulumu da, tepkiselliğinden midir nedir, epey sıkıntılı oluyor. Şöyle ki, fikirlerin argümanlara dönüşmesindeki belirleyici kıstas, bir tezin “islami” referanslı olup olmaması değil, karşı söylemin tam zıttına ne kadar konumlanabildiği oluyor. Davranışı da geliştirdikten sonra, son olarak sıra tavır belirlemeye gelince, “zaten İslam da böyle diyor.” diyerek öz tutarlılığımızı gerçekleştirmeye çalışıyoruz.

Bunları neden yazdım?

Gezi parkı meselesinde bizim neslin Müslümanları tavır belirleme noktasında şu yukarıda anlattığım paragraftaki yolu izlediler. Yani ciddi anlamda mevzunun üzerine kafa yoran, artısını eksisini değerlendiren nadirdi Müslüman camiadan. Ve en canımı acıtan nokta da, modern hayattan araklanılan küfür değerlerinin İslami kimlikler arasından gittikçe daha yükselen seslerle dile getirilmesi. Bizim neslin Müslümanları artık demokrasi nutukları çekmeye başladı. Hayırdır, ne oluyor? Demokrasi hangi ara İslam’dan oldu, biz hangi ara demokrasi mücahitleri olduk? Erdoğan'ın mitingine ellerinde Atatürk posterleriyle gidenler mi ararsın? Hadi Atatürk’ün takındığımız tavırla pozitif ilişkisi olmadığı iyice ayyuka çıktı da demokrasi cehaleti çok canımı yakıyor. “Seçimde görüşürüz.” “O adam bu milletin oyunu aldı da iktidara geldi. Halk ile gelen, halk ile gider.” Sonra bir de özgürlükçüğümüz var ki beni bitiriyor, utanmasak Fazıl'a, Nişanyan’a bile haksızlık edildiğini söyleyeceğiz. İşte bunlar hep cehaletten, hanefi olduğumuzu söylerken 4 mezhep imamının da mürtedin katline vacip hükmünü verdiğini bilmediğimizden. O Gezi’dekilerin dertleri ne? İçkilerine mi dokunulmuş? Sonuna kadar destekçisiyim yasağın. Kürtaj yasağı mı? Aynı şekilde. Erdoğan'ın otoriteleşmesi mi? Cumhuriyet fetişisti değilim. İslamcı politikalar mı? Laik hiç değilim. Ama bana Müslümanlar gelip de “Ya istesinler istemelerinde bir sıkıntı yok hatta yasak kaldırılabilir ama böyle yapmasınlar ki, demokratik haklarını kullansınlar” demesin. Benim bu soruların sahibi zihniyetle ulaştığım sonuç müştereken “hayır” olsa da, “hayır”ın sebeplerinde ondan beriyim.  Polisle çatışmak da haddi zatında “kötü” bir şey mi bu arada? Cuma’sına gitmediğimiz devletin polisleri de canımız ciğerimiz olacak değil herhalde.

Aslında belki öz eleştiri noktasında bunların hepsinden ziyade, gittikçe ilahlaştırılan erdoğan üzerine, itikadi sıkıntılar üzerine yazılabilirdi. Ama hayırlısı artık, onları da başkaları yazar.

Sakin girdik, sert çıktık; nasıl böyle oldu anlamadım. Yazının ilk kısmıyla ikinci kısmı arasına çok vakit girdiğindendir belki, affoluna. 

edit1: gezi'nin geneli üzerine çokça yazı yazıldı, akif emre'yi yıldıray oğur'u ve kasımpaşalı abdullah kibritçi'yi tavsiye ederim. bunlar yazılmışken ben daha spesifik bi dalına eğileyim dedim.

edit2: yazının başlığı "gezi'ye müslümanların yaklaşımı" idi en başta fakat ele almaya çalıştığım kişilerin bütün müslümanlar olmamasından sebep, mevzubahis kitlenin daha belirleyici bir sıfatını kullandım.